Mình đã là freelancer dịch tiếng Nhật được 3 năm, và khoảng thời gian làm việc đó mình nhận thấy nhiều điều khiến mình thấy rất không ổn về giá cả và chất lượng dịch. Chia sẻ với các bạn một vài điều để nếu bạn là khách hàng thì tránh trở thành nạn nhân “tiền mất mà tật mang”, còn nếu là người dịch tiếng Nhật thì tránh đồng tiền không xứng công sức.

BÀN VỀ GIÁ DỊCH

Giả sử bạn có nhu cầu dịch thuật, bạn tìm kiếm thông tin về dịch tiếng Nhật trên internet và chắc chắn sẽ nhận thấy vô vàn lời chào mời của các công ty dịch thuật lớn nhỏ. Điều này cũng chứng tỏ mức độ cạnh tranh khá cao. Bạn truy cập vào trang web nào đó trong số kết quả hiện ra, và xem bảng giá của họ. Mức giá thông thường từ 90-100K cho một văn bản tiếng chừng 1 trang A4 với 300 chữ (nghe rất chung chung, chẳng rõ ràng gì cả). Thậm chí có nhiều trang web không hề ghi số kí tự hay số trang. Hình như là copy của nhau hay sao í. Mình thấy rất nhiều bảng giá y chang cách trình bày từ trên xuống. Bạn cần lưu ý điều này:  Mức giá các công ty dịch thuật đưa ra trên website của họ chỉ là giá “tham khảo”, thực chất là đánh vào tâm lý khách hàng chuộng giá rẻ, chứ hầu như không thể dịch thuật với mức giá như vậy.  Chưa kể đến việc, chắc chắn các công ty dịch thuật phải tìm cộng tác viên và nếu là giá đó thì họ còn phải trả thấp hơn cho cộng tác viên để thu lời.

Mình vẫn còn nhớ khách hàng đầu tiên của mình đã trả 120USD cho 10 trang dịch Nhật – Việt nội dung khá đơn giản, chỉ là một bài phỏng vấn giữa nhà báo và một bà giám đốc người Nhật thành công chia sẻ chuyện công việc gia đình. Thế mà cũng khiến mình mất một đêm không ngủ cho kịp deadline. Dầu vậy, số tiền ấy với mình không nhỏ tí nào, tới 3 triệu chứ ít đâu. Sau một thời gian dịch, mình cũng rút ra nhiều kinh nghiệm để định mức giá. Giá dịch tiếng Nhật được tính phải dựa trên 6 yếu tố sau:

1. Giá được tính trên số kí tự (tiếng Nhật) hoặc số từ (tiếng Việt) đếm bằng Word:
   Ví dụ:
   私は学生です。–> 6 kí tự.
   Tôi yêu tiếng Nhật. –> 4 từ
2. Giá được tính dựa trên công người dịch bỏ ra (Vd: 100K/một giờ): Giả sử bạn là một kĩ sư và giỏi tiếng Nhật. Lương tháng của bạn 20 triệu đồng, tương đương một giờ lao động trong 8 tiếng/ngày là gần 100K. Điều này mang tính tương đối thôi, nhưng cũng có nghĩa là, khả năng hay mức độ chuyên môn của người dịch ảnh hưởng nhiều đến giá cả. Chắc chắn một khách hàng cần dịch về y tế phải mong muốn một người dịch có chuyên môn trong lĩnh vực hơn là một dịch viên thông thường tự nghiên cứu rồi.
3. Giá được tính dựa trên mức độ khó của tài liệu: Mình từng dịch những tài liệu về xây dựng, bê tông cốt thép và đòi hỏi mình rất nhiều trong việc tự tìm tòi nghiên cứu về lĩnh vực đó trước đi dịch để có được bản dịch tốt nhất cho khách hàng. Tài liệu càng khó bạn càng bỏ nhiều thời gian nghiên cứu, từ đó chi phí cũng tăng theo.
4. Giá được tính tuỳ vào dịch ngược hay dịch xuôi: Dịch ngược là dịch từ tiếng mẹ đẻ ra tiếng nước ngoài, dịch xuôi là dịch từ tiếng nước ngoài thành tiếng mẹ đẻ. Dịch ngược cao giá hơn dịch xuôi và mức độ chênh lệch này trong khoảng 30-40%.
5. Giá được tính dựa trên deadline (hạn chót bàn giao): Yếu tố này không chỉ quyết định giá mà với mình là yếu tố ảnh hưởng lớn nhất để mình quyết định có nhận dịch được hay không. Deadline sẽ ảnh hưởng đến ưu tiên của người dịch trong công việc và cuộc sống, nếu deadline quá gấp đòi hỏi bạn phải hy sinh nhiều thứ và giá cũng tăng lên.
6. Giá được tính tuỳ vào mức “chịu chi” của khách hàng: Đã có lần mình dịch xuôi một menu món ăn tới cả trăm mục bao gồm tên món, gia vị, v.v… và nhận được đúng 3 triệu đồng. Lần khác mình dịch cho một khách hàng lớn (có tiếng, các bạn thông cảm mình không thể tiết lộ gì thêm vì đã kí hợp đồng bảo mật với họ), cũng với cùng số kí tự và độ khó tương đương nhưng họ đã chịu trả đến gần 10 triệu đồng, gấp 3 lần bình thường. Lý do này có tính chất khách quan, nhưng cũng có phần chủ quan của người dịch ở chỗ: bạn cần hiểu rõ khách hàng của bạn thế nào, để mạnh dạn đưa ra mức giá hoàn toàn thích đáng. Đôi khi sự táo bạo của bạn khiến những khách hàng “giàu có” càng thêm tin tưởng, và còn đem lại cho bạn nguồn thu lớn hơn mong đợi.

Các yếu tố trên không độc lập mà liên quan một cách trực tiếp hoặc gián tiếp với nhau để có thể đưa ra một mức giá hợp lý nhất của cả người dịch lẫn khách hàng. Ở đây mình không tính đến chuyện “qua tay” ai đó trước khi bản dịch được đến với khách hàng.

BÀN VỀ CHẤT LƯỢNG

Các lời quảng cáo lúc nào cũng có cánh. Một lần khách hàng nọ gửi mình đã dịch rồi và nhờ chỉnh sửa, mình đọc vào tiếng Việt mà ôi thôi, toàn là Google translate. Khách hàng là người Nhật không biết tiếng Việt nên không thể nhận ra điều đó mà còn mất tiền. Mình phải liên lạc lại để giải thích văn bản này không thể sửa, chỉ có thể dịch lại hoàn toàn. Nếu chuyện giá cả có 6 yếu tố ảnh hưởng, thì chuyện chất lượng chỉ có một yếu tố duy nhất thôi: đó là “cái tâm” của bạn. Vd: dù có giá cao nhưng nếu biết mình KHÔNG có khả năng trong lĩnh vực đó thì đừng nhận, hại người ta chứ chẳng chơi.

 Vẫn biết là không có một bản dịch hoàn hảo, nhưng phải có một bản dịch tâm huyết . Thậm chí có lần mình đã bỏ ra một tuần để đọc và nghiên cứu tài liệu về một căn bệnh trước khi dịch nó sang tiếng Việt. Việc nghiên cứu là điều bắt buộc với người dịch, càng nghiên cứu nhiều thì bản dịch càng chính xác.

Một lần khác nữa, một công ty dịch thuật gọi điện và mời mình hợp tác, chưa kể đến chuyện họ trả cực bèo (đâu chỉ 90K một trang A4), nhưng chất lượng bài dịch họ chẳng hề quan tâm. Không nói đến những công ty làm ăn uy tín, có một số công ty dịch thuật mời gọi rất nhiều cộng tác viên và hầu như là giao khoán hết, họ chỉ đứng ra làm cò vậy thôi chứ chẳng quan tâm gì mấy tới chất lượng bản dịch hay kiểm tra sau dịch. Vậy mà trên trang web vẫn hô hào uy tín. Thấy mà buồn.

KẾT

Nói chung, cái gì không tốt thì mình hay bạn cũng đừng làm, làm ăn đàng hoàng không ai nói mình hết. Đứng trên bình diện cá nhân thì có thể không ảnh hưởng gì mấy, nhưng trên bình diện rộng hơn, một cách gián tiếp nó ảnh hưởng đến cái nhìn của khách hàng (là người Nhật) về cung cách làm việc của mình (người Việt Nam). Chúc bạn dịch tiếng Nhật tốt.